foto Stadspartij-BPP
Overal in de wereld wordt de Dag van de Arbeid uitbundig gevierd, in de meeste landen is het zelfs een feestdag om hét Feest van de Arbeid te vieren. Wereldwijd is de Dag van de Arbeid ook een doorbetaalde vrije dag. Behalve in Nederland. Velen denken dat het een dag is die alleen door Nederlandse socialisten gevierd wordt en dat het daar ook bij moet blijven. Niets is minder waar het is een echte dag om stil te staan bij de prestaties van arbeiders thans werknemers genaamd.
Voordat 1 mei “Dag van de Arbeid” werd genoemd was het “de viering van de meimaand”, het lentefeest. De datum 1 mei is ook niet zomaar tot feestelijke arbeidersdag gekozen. In Noord-Amerika was 1 mei “Moving Day”. Op die dag werden bestaande arbeidscontracten vernieuwd, of betrokken de arbeiders elders een nieuwe woonruimte. De 1 mei-viering vindt dan ook zijn oorsprong in Amerika.
In 1885 legden de vakbonden een ultimatum op aan de werkgevers om hen te dwingen een 8-urige werkdag in te voeren per 1 mei 1886. Er werd voor 1 mei gekozen omdat dat de dag was waarop in Amerika traditioneel de arbeidscontracten werden vernieuwd.
Amerikaanse arbeiders hebben echter maar één keer Labourday daadwerkelijk op 1 mei gevierd. Toen het ultimatum verstreek zonder dat gehoor werd gegeven aan de eis van de vakbonden, gingen in Chicago arbeiders massaal de straat op. Daarbij braken rellen uit waarbij enkele doden vielen.
Om een herhaling van het geweld te voorkomen, besloot de toenmalige president Cleveland de feestdag te verplaatsen naar de eerste maandag in september. Net als in Nederland werkt iedereen in de VS vandaag dus ook gewoon door, maar Amerikanen krijgen een compensatiedag.
In de rest van de wereld wordt de Dag van de Arbeid overigens niet altijd op 1 mei gevierd, zoals in Duitsland, Frankrijk, Engeland en België. Maar als de feestdag niet op 1 mei georganiseerd wordt, dan vaak wel in de dagen die daarop volgen.
Nederland volgt schoorvoetend
Waarom de Dag van de Arbeid in Nederland geen algemene vrije dag is, heeft veel te maken met het ontbreken van echte harde confrontaties tussen vakbonden en de overheid in het verleden. In landen als Frankrijk, Engeland, Duitsland en Rusland is de geschiedenis van de arbeidersbewegingen een stuk betekenisvoller dan in Nederland. Het poldermodel (ook toen deze naam nog niet was uitgevonden) haalde de scherpe kantjes van het protest af als het een bedreiging dreigde te worden voor de machthebbers.
Bovendien kent ons land de traditie voornamelijk kerkelijke feestdagen te vieren en zat tot voor kort Koninginnedag en nu Koningsdag dicht op 1 mei. En mochten we nu alsnog massaal de straat op gaan om een vrije dag te eisen dan zullen de werkgevers niet al te gul zijn. Vrij op 1 mei is voor hen in het uiterste geval ergens anders in het jaar een dag inleveren ter compensatie.
We zullen het moeten doen met historische lezingen van Maarten van Rossum om te beseffen dat het evenwicht tussen arbeid en kapitaal niet vanzelfsprekend is.