Feestmaand zet door: van Sinterklaas naar Santa Claus en geboorte van Jezus Christus

🔊 Lees voor
Feestmaand december kent verschillende hoogtepunten. Het Sinterklaasfeest deed de aftrap en sloot op 5 december af met pakjesavond. In België is het pakjesochtend op 6 december, een nutteloos weetje dat niet onvermeld mag blijven. Evenmin dat zijn sterfdag waarschijnlijk 6 december 342 was. De gedenkdagen van heiligen vallen in het algemeen op hun sterfdag, vandaar die 5 december(!)

We kijken uit naar de Kerstman een nauwe verwant met zijn voorganger Sinterklaas. Hij is het verre familielid van onze Sinterklaas.
Welingelichte maar onbetrouwbare kringen beweren zelfs dat hij verwant is met de Germaanse oppergod Wodan. Maar dit terzijde.
Nederlandse kolonisten namen de traditie van het Sinterklaasfeest mee naar de Verenigde Staten. Sinterklaas veranderde daar, niet in het minst onder een groeiende commerciële invloed tot Santa Claus. De kerstdagen bleken in de ontwakende overzeese machtsstaat een prima gelegenheid om er een gezellig pakjesavond van te maken. En zo ging hij de wereld in. Als Kerstman kwam hij terug naar Nederland. Coca-Cola gaf hem een blozend gezicht en maakte er een op consumeren gerichte cultfiguur van.

Na het stoppen van de bedachte ’tot slaaf gemaakte en/of racistische’ Zwarte Piet en deze verbeelde sprookjesfiguur daarom werd vervangen door de Roetveeg Piet, zou thans in het voetspoor van het wokisme zomaar de discussie kunnen oplaaien dat het om een door de consumentenindustrie gekaapte sprookjesfiguur gaat. Het milieu kan er ook nog bijgehaald worden om er ook een vervuilend en  verspillend tintje aan toe te voegen. Ik fantaseer er maar op los zoals u merkt. Tegenwoordig niet zonder gevaar als je meedoet aan de commentarenverslaving die op social media een platform heeft.

De Kerstman is bij uitstek de figuur geworden die juist niet alleen voor kinderen is verzonnen maar ook voor ouderen. Snuisterijen en dure cadeaus worden gekocht en feestelijk gewisseld.
Een winkeliersfeest noemde mijn vader dit met onverholen cynisme. Maar dat was dan ook nog een echte ouderwetse sociaal-anarchistische vertegenwoordiger uit de school van Domela Nieuwenhuis. Een heilige die volgens mijn vader wel echt had bestaan, maar ook dit is een nutteloos weetje.
En laat er geen misverstand over bestaan, ook onder mijn kerstboom liggen er luxe cadeautjes opgestapeld in het bijzonder voor het nageslacht.

Het gebruik van de versierde kerstboom is een weer een ander verhaal. Die voert met een flinke scheut historie terug op de Oude Germanen en hun heiligdom -de monumentale eik- ten tijde van de midwinterviering. In de strip Asterix en Obelix zie je daar wel eens een terloopse verwijzing naar. De eik vulden de Germanen met allerlei versierselen. Bij Asterix en Obelix was dat traditioneel in ieder geval met de verpakte bard Assurancetourix (originele naam), die in latere verhalen plotseling Kakofonix werd genoemd (vroeg wokisme?), hangend aan een tak als een soort kerstengeltje; engeltjes bestonden in de tijd van Asterix nog niet, en kort gelden ontdeden katholiek wetenschappers ze van hun vleugels. Ik dwaal af merk ik.
De reden van kerstboom viering door de Germanen was dat het licht na een periode van duisternis en verwijdering, als het ware rechtsomkeert maakt en de dagen weer gaandeweg beginnen te lengen.

Tja, en dan de kerstdagen. De aanloopperiode naar de geboorte van Jezus op 25 december -Advent (komst lat.)- begint vier zondagen voor Kerstmis. Dat was dit jaar op 1 december, op die zondag steken gelovigen de eerste van de vier adventskaarsen aan.

Er is met 25 december wel een probleem. De exacte geboortedatum van Jezus is onbekend, daar zijn de theologische wetenschappers het inmiddels wel over eens. De evangelisten waren tijdgenoten en die zwijgen erover. De winter kan het niet zijn geweest want in het evangelie van Lucas lezen we dat de herders hun kudden buiten hadden en niet op stal zoals in de winter. En ook de kerk bij mondde van paus Benedictus XVI erkent dat de datum van 25 december een (reken)fout is; deze datum is toevallig gekozen en niet om tegenwicht te bieden tegen het Laat­-Romeinse feest Sol Invictus, dat op dezelfde dag werd gevierd.’
De Romeinen vierden dat de zonnegod Sol Invictus de kou en de donker dagen overwon en dat de geboortedag van deze god het begin was van voorspoed en geluk. Na de bekering tot het christendom van keizer Constantijn (ca 280-337)werd Kerstmis door hem bewust (geen toeval?) op Sol Invictus geplaatst ter kerstening (verchristelijking) van het heidense feest.

In historische perspectief is de kersttijd een opmerkelijk door de eeuwen heen opgebouwde stapeling van Germaans zonne-lichtfeest, oud Germaanse rituelen, Romeinse kerstening, de geboorte van het Christuskind, Sinterklaas, Hollandse kolonisten, Santa Claus/Kerstman en Coca-Cola. Me dunkt terecht dat over zo’n combinatie door stedelingen en plattelanders feestelijk bij stil wordt gestaan.

Van 13 december 2024 tot en met 5 januari 2025 verandert de binnenstad van Purmerend in een betoverend winterwonderland tijdens Winters Purmerend! Geniet ervan.