PBL voorziet forse toename van winkelleegstand binnensteden

De coronamaatregelen leggen een hoge druk op de economische vitaliteit van binnensteden. Het aantal passanten in de hoofdwinkelstraten is nog altijd veel lager dan voor corona. Ondernemers komen daarbij in de problemen en ontslaan werknemers. Jongeren en laagopgeleiden worden hierdoor onevenredig getroffen en gemeenten hebben meer uitgaven en minder inkomsten.

De analyse die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakte samen met onderzoeksbureau Locatus over de huidige binnensteden laat een verwachte forse toename zien van winkelleegstand in 2022: een toename van meer dan veertig procent. Dat staat in het PBL-rapport Veerkracht op de proef dat donderdag 3 december uitkwam.

Uit het onderzoek blijkt dat de coronamaatregelen een belangrijke langdurige trend versterken: de achteruitgang van recreatief winkelen of ‘funshoppen’ in binnensteden, zoals neergezet in de studie De veerkrachtige binnenstad (2015). Een ander structurele trend is dat steeds meer mensen in binnensteden wonen. Of corona ook deze trend verder zal versterken, is onduidelijk.

Volgens de nieuwe studie zijn de Nederlandse binnensteden op lange termijn veerkrachtig genoeg om de economische gevolgen van de coronapandemie te doorstaan. Kernkwaliteiten zoals sociaal-culturele betekenis, centrale ligging en sfeer blijven onverminderd bestaan. In het verleden hebben binnensteden laten zien dat ze zich hierdoor kunnen aanpassen aan veranderende maatschappelijke behoeften, ook na economische crises, zoals na de crisis van 2008. Winkels verdwenen toen en er kwam in binnensteden meer horeca.

De (verwachte) impact van corona zal per binnenstad variëren. Op korte termijn krijgen de sterkere – vitalere – binnensteden de hardste klappen, zoals bijvoorbeeld Amsterdam, omdat hier het aandeel van toeristen onder de binnenstadbezoekers zo groot is. Op de lange termijn kan de situatie in de zwakkere binnensteden zorgelijker zijn, omdat de coronacrisis daar bestaande negatieve trends versterkt, hoewel deze gemeenten vaak al bezig zijn de aanwezige problemen aan te pakken. Voor de middellange termijn zijn er grote uitdagingen, maar de aard en omvang ervan zijn zeer locatiespecifiek.

Gezien de onzekerheid en uiteenlopende impact van corona is een overhaaste herinrichting af te raden. Sommige binnenstedelijke locaties, zoals aanloopstraten, lenen zich veel beter voor transformatie dan andere. Om de onzekerheid het hoofd te bieden is het verstandig om met uiteenlopende scenario’s te werken en de impact van corona nauwgezet te monitoren.