Ambtelijke fusie leidt niet tot beter bestuur

Geen oplossing
Veel kleine gemeenten die de nieuwe taken gewoon niet aankunnen, zoeken hun heil in ambtelijke samenwerking of ambtelijke fusie. ‘Maar dat werkt op de langere termijn niet. De belangrijke economische beslissingen worden namelijk buiten de eigen gemeente genomen. Dat los je niet met ambtelijke samenwerking of fusie op.’ Dat stelt Jo Horn – lid van het Expertteam Publiek Domein – deze week in een interview in Binnenlands Bestuur. Horn was onder meer raadslid voor de PvdA in Amsterdam, Kamerlid, adviseur van gemeenten en provincies en op verschillende plekken tijdelijk gemeentesecretaris.

Nul democratische controle
Ook na ambtelijke samenwerking of fusie hebben – kleine – gemeenten geen invloed op de belangrijke beslissingen die worden genomen over gezondheid, economie, ruimte, betoogt Horn. ‘Je bent op allerlei manieren met elkaar verbonden via gemeenschappelijke regelingen, waar niemand iets van begrijpt, waarop de democratische controle nul is en waarbinnen veel te veel partijen hun zegje willen doen. Iedereen wil zich op zijn eigen ding concentreren, waardoor je je op niets concentreert.’

Vierde macht
Horn is geen tegenstander van ambtelijke samenwerking om de risico’s op te vangen die gepaard gaan met de decentralisaties jeugd, zorg en werk, maar het is niet de oplossing voor het verbeteren van het lokaal bestuur. ‘Het moet altijd een opmaat zijn naar bestuurlijke samenvoeging. Ambtelijke samenwerking zonder bestuurlijke kop is geen echte samenwerking. Het gevaar van de vierde macht ligt dan altijd op de loer. Ambtenaren die sterker zijn dan het politieke bestuur. Gemeenten moeten een zodanige schaal hebben dat ze tachtig procent van de vraagstukken waar de gemeente mee te maken krijgt, zelfstandig kan aanpakken. Een zelfstandige gemeente moet zaken als arbeidsmarktbeleid, woningmarktbeleid, ruimtelijk en economisch beleid en verkeer en vervoer niet hoeven delen.’

Lees het hele interview in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week (24 juli