Op basis van het eigen gebouw als pand lening van in totaal 1 miljoen euro aangevraagd bij de Stichting Cultuur+Ondernemen
Foto Stadspartij-BPP
Door een memo informeert wethouder Verkroost de gemeenteraad over de financiële situatie van Bibliotheek Waterland. Om acute liquiditeitsproblemen te voorkomen, is door de betrokken gemeenten besloten om een deel van de resterende subsidie voor 2024 eerder over te maken. Dit is pas gebeurd nadat de bibliotheek de eerste informatie had gedeeld over het herstel.
Daarna is het gesprek in de regio verder gegaan over het herstelplan. De bibliotheek heeft een overzicht gemaakt van de kostenverschillen van de afgelopen jaren per gemeente. Dat was een stap in de goede richting. Eind september stuurde de bibliotheek een herstelplan en een aangepaste begroting voor 2025. In die stukken werd geen recht gedaan aan eerder gemaakte afspraken, waarin afgesproken is dat de bibliotheek inzichtelijk maakt hoe het tekort is ontstaan, inzicht geeft in een reële verdeling over de gemeenten en een scenario voorlegt waarin bezuinigingen staan om binnen het subsidiebedrag uit te komen. Daarom heeft wethouder Verkroost op 4 oktober in een memo laten weten dat de bibliotheek en de gemeenten van mening leken te verschillen over de oplossing van het financiële probleem.
Afspraken
De zorgen over het ogenschijnlijke verschil van inzicht hoe de financiële problemen moeten worden opgelost en het uitgangspunt dat het daarbij geen vanzelfsprekendheid is dat de gemeenten alle tekorten zonder meer aanvullen, zijn opgenomen in een brief. Deze brief is op 4 oktober jl. aan de Raad van Toezicht en directeur-bestuurder van de bibliotheek gestuurd. In de brief is nogmaals benadrukt dat er snel een goed plan voor 2025 nodig is, met een heldere koers voor herstel. Gelet op het acute liquiditeitsprobleem van de bibliotheek is aangeboden om op basis van het eigen pand in Volendam een lening te verstrekken. Daaraan hebben gemeenten Purmerend en Edam-Volendam wel als voorwaarde gesteld dat er tijdelijk extern iemand moet worden aangesteld om de cijfers op orde te brengen en die zorgt voor een bestuurlijk gedragen toekomstplan.
De Raad van Toezicht en directeur-bestuurder hebben in een gezamenlijke reactie op 11 oktober 2024 aan de beide gemeenten laten weten dat er door de bibliotheek twee externe adviseurs zijn ingehuurd om orde op zaken te stellen. Eén met expertise en ervaring van controlling in de bibliotheeksector en een met control-ervaring. Deze adviseurs hebben de opdracht gekregen om een realistische prognose te maken voor het verwachte resultaat 2024. Ook moet er een goede begroting 2025 en een plan voor financieel herstel komen met een eerlijke verdeling van de kosten over de deelnemers en deze verdeling ook in beeld te brengen voor 2022 en 2023. Deze stukken moeten uiterlijk half november gereed zijn.
Tot slot hebben de Raad van Toezicht en directeur-bestuurder aangegeven, gelet op de liquiditeitsproblemen, al een lening van in totaal 1 miljoen euro te hebben aangevraagd bij de Stichting Cultuur+Ondernemen. Het pand van Volendam, dat eigendom is van Bibliotheek Waterland, dient hierbij als onderpand.
Door het inschakelen van de externe adviseurs en de gesprekken die daarop zijn gevoerd, staat inmiddels vast dat de meningsverschillen over de aanpak van de financiële problemen inmiddels zijn weggenomen en de benodigde stappen lijken te worden gezet. Wel is er op dit moment nog geen volledige duidelijkheid over de precieze voorwaarden en hoogte van de aangevraagde lening, waardoor het acute liquiditeitsprobleem blijft bestaan. Daarom worden parallel ook andere opties onderzocht zoals het scenario dat gemeente Purmerend tijdelijk een lening aan Bibliotheek Waterland verstrekt.
Oplossingsrichting en vervolg voorkomen liquiditeitsprobleem
Omdat nog geen volledige duidelijkheid is over de totaal aangevraagde lening bij Stichting Cultuur+Ondernemen, beraadt de gemeente Purmerend zich momenteel hoe hierop te acteren. Een oplossingsrichting zou kunnen zijn dat gemeente Purmerend een lening aan Bibliotheek Waterland verstrekt met het pand in Volendam als onderpand. Mocht dit scenario zich voordoen, dan ontvangt de gemeenteraad de gelegenheid om op basis van de gemeentelijke financiële verordening van Purmerend wensen en bedenkingen kenbaar te maken aan het college. De lening voorkomt dat de bibliotheek zonder liquide middelen komt te zitten en dient als tijdelijk oplossing om gezamenlijk met de bibliotheek en de regio een structurele oplossing te vinden. Door het onderpand is het risico voor de gemeente minimaal.
Tekort circa 1,8 miljoen
Het oplossen van het acute liquiditeitsprobleem betekent echter niet dat het totale financiële probleem is opgelost. Bibliotheek Waterland heeft over de jaren 2022 t/m 2024 een tekort opgebouwd van circa € 1,8 miljoen. Het tekort van 2022 is opgevangen binnen de eigen middelen. Het is niet mogelijk om het overige opgebouwde tekort alleen met eigen middelen en maatregelen op te lossen. Vandaar dat de bibliotheek een beroep doet op de betrokken gemeenten. Wel moet ook de bibliotheek zelf de broekriem aanhalen en maatregelen treffen.
Bibliotheken zijn belangrijke maatschappelijke partners. Daarom zijn gemeenten Purmerend, Edam- Volendam, Landsmeer en Waterland met elkaar in gesprek over hun rol bij de oplossing van het financiële probleem. Complicerende factor daarbij is dat Purmerend, Edam-Volendam, Landsmeer een subsidie relatie kennen met de bibliotheek en Waterland een inkoop relatie door middel van een aanbesteding.
De focus voor de subsidiërende gemeenten ligt met name op het gedeelte van het tekort dat is ontstaan door autonome ontwikkelingen, zoals prijsstijgingen. Ook is het voor gemeente Purmerend belangrijk dat de verschillen tussen de gemeenten, over wat er is betaald voor de dienstverlening van Bibliotheek Waterland, worden rechtgetrokken. Overeengekomen uitgangspunt is dat de gezamenlijk backoffice kosten verdeeld worden op inwoneraantal en dat iedere gemeente afzonderlijk aan de lat staat voor dat gedeelte van de dienstverlening en huisvesting dat door de gemeente wordt afgenomen. Dat biedt alle gemeenten afzonderlijk de mogelijkheid het gesprek te voeren over het niveau van dienstverlening in hun gemeente en de daarbij behorende kosten.
Zodra meer duidelijkheid is omtrent een eventuele lening dan wel dat inzichtelijk is geworden wat de consequenties voor Purmerend zijn, zal het college de gemeenteraad nader informeren.