Corona heeft forse impact op Noord-Hollandse economie

De impact van de coronapandemie op de Noord-Hollandse economie is zeer fors.

De provincie Noord-Holland kijkt in de Voortgangsrapportage van de uitvoeringsagenda economie terug op de effecten die de coronacrisis had in 2020. In Noord-Holland maken veel bedrijven gebruik van de steunmaatregelen van het Rijk. De provincie heeft 110 miljoen euro vrij gemaakt om de gevolgen van de crisis te verzachten. 

Ongekende krimp

Tot aan het eerste kwartaal van 2020 bleef de Nederlandse en daarbinnen de Noord-Hollandse economie zich gunstig ontwikkelen. Met een daling van 0,2% van het bruto binnenlands product (bbp) kwam een einde aan 26 kwartalen groei. Dit is veroorzaakt door de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus, die in maart van kracht werden. Het tweede kwartaal van 2020 liet een ongekende krimp zien van 8,5%. Volgens de eerste berekening van het CBS is het BBP in het derde kwartaal weer sterk opgeveerd. Het BBP nam met 7,7% toe ten opzichte van het tweede kwartaal. Deze groei is voor de helft toe te schrijven aan de sterk toegenomen consumptie van huishoudens (9,4% meer consumptie dan in het tweede kwartaal). Per saldo is de economie in 3 kwartalen met 3% gekrompen ten opzichte van het vierde kwartaal van 2019. 

Noord-Holland zwaarder getroffen dan andere provincies

Het CBS publiceerde in augustus en november kwartaalcijfers over de regionale economie op basis van prognoses van ontwikkelingen van bedrijfstakken. Het gaat om de economische groei of krimp ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar geleden. In augustus liet de provincie Noord-Holland daarbij de grootste economische terugval zien van alle provincies: -12% tot -14%. 

De verklaring voor de grote terugval van Noord-Holland moet gevonden worden in de specifieke economische structuur van onze provincie: 

• Noord-Holland (met name Noord-Holland-Zuid) heeft een relatief groot aandeel in sectoren die het zwaarst getroffen worden door de coronamaatregelen: zakelijke dienstverlening, (internationale) handel, detailhandel, vervoer en opslag, horeca, toerisme, en cultuur. 

• De sector vervoer en opslag is vooral zwaar getroffen door het bijna stilvallen van Schiphol. 

• De arbeidsmarkt met name in en rondom Amsterdam heeft een grote flexibele schil (uitzendkrachten, zzp’ers, freelancers en zelfstandigen) die zwaar getroffen is door het wegvallen van opdrachten door productieverlagingen. 

In november publiceerde het CBS cijfers over het derde kwartaal van 2020. In dit kwartaal veerde de nationale economie weer op met een groei van 7,7% (kwartaal op kwartaal) en per saldo -2,7% (jaar op jaar). Noord-Holland laat daarin de grootste krimp zien: meer dan 5%. Het CBS geeft daarbij aan dat dit komt door minder vliegverkeer op Schiphol en het stilvallen van de reisbemiddelingsbranche. 

Krimp per regio 

Op regioniveau blijkt dat Haarlemmermeer de grootste krimp heeft in Nederland: -27% tot 29% in het tweede kwartaal en -19% tot -21% in het derde. Dat komt vooral omdat Haarlemmermeer een grote afhankelijkheid heeft van Schiphol en de dienstverlening daaraan. Ook de economie van Amsterdam liet een krimp zien van -12% tot -14% in het tweede kwartaal en tussen de -6% en -7% in het derde. De IJmond behoorde in het tweede kwartaal nog tot de regio’s met de grootste krimp (-12% tot -14%). De terugval van de IJmond ligt in de sterk gekrompen productie van de industrie (Tata Steel). De IJmond heeft zich in het derde kwartaal sterk hersteld (-2% tot -1%). De Kop van Noord-Holland laat relatief de geringste krimp zien (-6% tot -8% in tweede kwartaal en -2% tot -1% in het derde). Deze regio heeft een relatief klein aandeel in de meest getroffen sectoren. 

Werkloosheid

Begin 2020 lag de werkloosheid in Nederland en Noord-Holland met respectievelijk 3,3% en 3,2% op een historisch laag niveau. Dit leidde tot spanningen door krapte op de arbeidsmarkt. Na de inwerkingtreding van de coronamaatregelen in maart waren de effecten daarvan niet onmiddellijk zichtbaar. Dit komt enerzijds doordat bedrijven, ook bij genoodzaakte lagere productie, blijven vasthouden aan hun personeel om niet op achterstand te komen als de situatie zich weer normaliseert. Anderzijds komt dit door de stevige ondersteuningsmaatregelen van het kabinet waardoor banen behouden bleven. Hierdoor is er in het derde kwartaal weliswaar een duidelijke stijging van werkloosheid, maar minder ernstig als verwacht. In het derde kwartaal is de werkloosheid in Nederland gestegen tot 4,3% van de beroepsbevolking. In Noord-Holland steeg de werkloosheid naar 4,7%. Indien de coronamaatregelen nog lang van kracht blijven en het kabinet haar beleid voor steunmaatregelen gaat versoberen, dan moet rekening gehouden worden met een nog sterkere stijging van werkloosheid (en faillissementen). 

Gebruik steunmaatregelen 

In Noord-Holland maken veel bedrijven gebruik van de steunmaatregelen van het Rijk. De provincie Noord-Holland heeft voor de zomer 110 miljoen euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te verzachten. De provincie werkt ook samen met regionale partners aan een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM). Een ROM maakt het mogelijk om efficiënter gebruik te kunnen maken van landelijke regelingen en fondsen die de economie stimuleren en helpen om uit de crisis te komen. Ook de Corona-overbruggingsleningen (COL) vallen hieronder. Dit zijn leningen voor non-bancair gefinancierde bedrijven, waaronder startups en scale-ups. In Noord-Holland zijn veruit de meeste aanvragen binnengekomen en met een fondsvermogen van € 93 miljoen is COL-NH ook veruit het grootste COL-fonds van alle provincies. Noord-Holland blijft zich inzetten voor de Noord-Hollandse ondernemers. 

Monitor

De provincie Noord-Holland rapporteert maandelijks over voorspelde impact en daadwerkelijke (gemeten) effecten in de coronamonitor.