In de zomermaanden juli en augustus houd ik altijd ruimte vrij voor een speciale klant van mijn adviesbureau. Mijn eigen vakantie regel ik dan wel op andere -gunstigere- momenten. Deze belangrijke zomerse klant is een instelling in het centrum van Amsterdam. Ik vervang dan de statutair directeur die er dan enige weken tussenuit gaat. Hij is overigens in noodgevallen op afstand altijd bereikbaar, maar dat is tot op heden niet nodig geweest. Uiteindelijk heeft zo’n bijzondere werknemer ook zijn vakantierechten. En passant vervang ik daarnaast nog wat sleutelfunctionarissen die in die periode met vakantie zijn. Bij elkaar zo’n dertig werkdagen, met hier en daar bijzondere situaties, die mijn rol en honorarium waarmaken. Bovendien ben ik het hele jaar door voor de directeur beschikbaar voor ruggespraak. Ik reken een vriendenprijsje van enkele tienduizenden euro’s. Een fulltime tweede directeur heb je niet voor dat geld. Een sympathieke klant dat merkt u wel, maar daarover genoeg.
De vervanging is net weer ingegaan en ik moet zeggen, het is een waar genoegen om als betaald toerist in Amsterdam te vertoeven. Ik gebruik deze tijd graag om alle bijzondere dingen vooral de culturele instellingen in Amsterdam weer eens te bezoeken. Door één van de redacteuren van deze website was ik attent gemaakt op een tentoonstelling in het Bijbels museum onder de titel: Geloof in Natuur.
Ik heb niets met Bijbels en ik geloof dat wat door gelovigen God wordt genoemd Natuur is. De tentoonstelling was me niet opgevallen, wat wel te maken zal hebben met de woordjes ‘Bijbels’ en ‘Geloof’. Een andere naam voor dit museum en een pakkender titel voor de tentoonstelling over bloemstillevens in de twee geschakelde monumentale Cromhout panden, zou al snel aan populariteit doen winnen, maar dit terzijde.
Ik had buurman uitgenodigd om samen met mij deze tentoonstelling te gaan bekijken. Buurman is een ras Amsterdammer, maar komt door omstandigheden nog weinig buiten Purmerend. Tot mijn verbazing ging hij op de uitnodiging in. En het werd gezellig, want buurman ontpopte zich als een goede gids in Amsterdam. Vooral de Dam en omgeving ontlokte hem menige anekdote. In het Bijbels Museum was hij (net als ik) nog nooit geweest, maar hij had er wel over gehoord. Vooral de monumentale trap in de gebouwen, die in de verte doet denken aan die in het Vaticaans museum, trok zijn aandacht.
De tentoonstelling over 17e en 18e eeuwse bloemstillevens is inderdaad geweldig. Bioloog en kunsthistoricus Sam Segal heeft een bijzondere collectie bijeen gebracht. Opnieuw bleek buurman over onverwachte kennis te beschikken. Hij begon ineens over Carel van Mander, auteur van het befaamde Schilder-Boeck (1604). Van Mander leefde in de 16e eeuw en nog een heel klein beetje in de 17e. Het Schilder-Boeck was bedoeld als handleiding voor schilders die verhalen uit de klassieke mytologie wilden afbeelden. Belangrijk heden ten dage is dat Van Mander in het Schilder-Boeck ook een beschrijving geeft van de schilders en hun technieken van naam en faam in de tijd die hij beleefde. In een stilleven zoals een bloemstuk vind je de virtuositeit van de schilder terug, zo schreef hij. Het Schilder-Boeck is bij antiquariaten nog steeds te koop. Maar in herdrukken (tweedehands) zeker zo goed en een stuk goedkoper voegde buurman er snel aan toe. Hij vertelde dat hij een 18e eeuws exemplaar er van in zijn bezit heeft.
Terwijl we later naar de Oude Kerk liepen om de gedenksteen van Carel van Mander te gaan bekijken vertelde buurman een anekdote. De Nachtwacht werd ooit verkleind. Dat was in 1715 (een eeuw na Van Mander) toen het schilderij werd verplaatst van de Kloveniersdoelen (nu Doelenhotel) naar het Stadhuis (nu Paleis op de Dam). Er werd een royale strook van de boven- en van de linkerkant afgeknipt. Schildersdoek van kwaliteit was duur in die tijd. Het verhaal gaat dat de bekende familie Van Huysum, beroemd in heel Europa vanwege hun bloemstillevens, die stroken kocht. Over de Nachtwachtschilderingen werden een stuk of veertien voornamelijk bloemstillevens geschilderd. ‘Zie je een Van Huysum, denk er dan aan dat er een stukje Nachtwacht onder kan zitten’, voegde buurman er samenzweerderig aan toe. Tja, en zo kregen de bloemstillevens in het Bijbels museum nog een extra dimensie.
De zomer begint net en misschien kan ik buurman bewegen voor een bezoekje aan een andere pittoreske plek -met anekdotes- in Amsterdam.
Bron anekdote: De Restauratie, Frederik H. Kreuger