Driekwart van de gemeenten houdt naar schatting geld over op het Wmo-budget. Op het vlak van de jeugdzorg komt de helft van de gemeenten geld tekort.
Duidelijke trend
De gemeente Overbetuwe houdt 2 miljoen euro over van de ruim 26,5 miljoen euro die was begroot voor de uitgaven in het sociaal domein. Teylingen houdt van 14,8 miljoen voor zorg 1,7 miljoen euro over. Deurne heeft een plus van 2,3 miljoen euro op het zorgbudget, Laarbeek enkele tonnen. Het is slechts een greep uit de eerste cijfers die gemeenten naar buiten brengen met betrekking tot de zorgkosten over 2015, maar de trend is duidelijk: gemeenten houden geld over – en soms flink ook. Een totaaloverzicht valt nog niet te geven, omdat lang niet alle gemeenten de jaarcijfers op een rij hebben.
Uitschieters
Financieel deskundigen durven op basis van wat ze tot nu toe hebben gehoord en gezien wel al te stellen dat de grootste overschotten worden geboekt op de post Wmo. Met betrekking tot de jeugdzorg is het beeld wisselender, maar van de eerder gevreesde megatekorten lijkt vrijwel nergens sprake. Marjanne Sint, voorzitter van de Transitie Autoriteit Jeugd, zegt in een interview met Binnenlands Bestuur de indruk te hebben dat gemeenten redelijk met hun jeugdzorgbudgetten uitkomen en dat instellingen niet worden afgeknepen. ‘Er is geen sprake van een race to the bottom’, aldus Sint. ‘We horen overal een klein minnetje en klein plusje, incidentele uitschieters daargelaten.’
Krap en onzeker
Accountant Rein-Aart van Vugt (Deloitte) bevestigt het beeld van overschotten op de Wmo-budgetten. Hij signaleert ‘een landelijk beeld’ waarbij tot dusverre in meer dan 75 procent van de gevallen sprake is van (forse) overschotten op het Wmo-budget en dat bij de Jeugdwet het beeld fifty-fifty is van gemeenten waar geld wordt overgehouden en gemeenten die tekort komen. Gijs Oskam, financieel specialist van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, zegt dat gemeenten ‘aardig’ lijken uit te komen met het Wmo-budget. De budgetten voor jeugdzorg noemt hij daarentegen ‘krap en onzeker.’
Exacte cijfers over 2015 met betrekking tot het sociaal domein kunnen volgens Oskam nog wel twee maanden op zich laten wachten wegens uitblijvende declaraties van zorgaanbieders en pgb-achterstanden bij de SVB. De meeste gemeenten voegen de overschotten toe aan de reserves, om toekomstige tekorten in het sociaal domein te kunnen betalen.
Verdeling middelen
De positieve saldi zullen naar verwachting aanleiding geven tot flinke discussies. Het zal koren op de molen zijn van degenen die vinden dat het rijk toch nog te ruimhartig is geweest richting gemeenten. Criticasters op de gemeentelijke bezuinigingen op het sociaal domein kunnen in de hoge positieve saldo’s de onderbouwing van hun noodkreet zien dat gemeenten te ver zijn doorgeslagen met het versoberen van de sociale voorzieningen. Met argusogen zullen veel gemeenten naar Den Haag kijken. Zien ze daar in die gunstige jaarcijfers ruimte om gemeenten extra te korten? Veel gemeenten zullen de stelling betrekken dat nog een slag om de arm moet worden gehouden, omdat lang niet alle rekeningen over 2015 binnen zijn. Er zullen eveneens gemeenten zijn die beweren dat de verdeling van de rijksmiddelen te globaal is. Maar ook het rijk zelf kan onderwerp van discussie en onderzoek worden. De overschotten kunnen er evengoed op wijzen dat de verantwoordelijke ministeries, toen die nog verantwoordelijk waren voor de zorgtaken, veel te kwistig zijn geweest in het verstrekken van bijdragen.
Beter maatwerk
De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) weet wel wat er moet gebeuren met het geld dat een gemeente over heeft op de post zorg: dat moet alsnog worden besteed aan mensen die zorg krijgen. ‘Geld overhouden is niet de bedoeling. Mensen denken dat ze geen maatwerk kunnen krijgen omdat het geld er niet is. Als het geld er toch is, biedt dat ruimte om het goed te besteden aan beter maatwerk’, aldus de belangengroep in reactie op de bevindingen van Binnenlands Bestuur.