De worst die kleine gemeenten was voorgehouden in de vorm van een hogere rijksbijdrage gaat mogelijk aan ze voorbij. Aan een gezamenlijke actie de extra middelen uit het gemeentefonds zeker te stellen, denken ze vooralsnog niet.
Winstkansen slinken
Kleine gemeenten zouden het meest profiteren van de herverdeling van het gemeentefonds, althans zoals voorgesteld door minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. Grote gemeenten zouden samen tientallen miljoenen euro’s moeten inleveren. Voor Purmerend zou dat een nadeel van 1,4 miljoen euro opleveren (red.). De totale omvang van het gemeentefonds blijft immers gelijk. De nadeelgemeenten zetten direct een lobby in om tot een andere, voor hen gunstigere herverdeling te komen. Nu ook de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) er vorige week bij de minister op aandrongen met een nieuw verdeelvoorstel (meicirculaire) te komen, lijken de winstkansen voor de voordeelgemeenten te slinken.
Goede uitkomst
Sint Anthonis geniet in het voorstel van Plasterk het grootste voordeel. De Brabantse gemeente zou er vanaf 2016 74 euro per inwoner op vooruit gaan. Burgemeester Marleen Sijbers (VVD) zegt blij te zijn met dit mogelijke financieel voordeel. ‘Een voordeel van 74 euro per inwoner hebben wij nog niet eerder meegemaakt’, aldus de portefeuillehouder financiën. Dat er mogelijk een kink in de kabel komt, zou een lelijke streep door de rekening zijn. Sijbers houdt vooralsnog hoop op een goede uitkomst.
Druk nadeelgemeenten
‘Wij vertrouwen er op dat aan de gepresenteerde uitkomsten gedegen onderzoeken ten grondslag hebben gelegen en dat het herverdelingsvoorstel niet zonder deugdelijk analyse en genuanceerde argumentatie tot stand gekomen is. En wij nemen aan dat louter en alleen door druk vanuit de nadeelgemeenten, er niet zomaar een aanpassing plaats zal vinden. Immers, als je gaat herverdelen dan weet je op voorhand dat er voordeel- en nadeelgemeenten zijn’, aldus Sijbers.
Uitgaven aanpassen
Niet de uitkomst is volgens haar relevant, maar de vraag of de bestaande regeling wel zo eerlijk was voor de gemeenten. ‘Gebleken is dat dit niet het geval is en dat er juist daarom een herverdeling van het gemeentefonds plaats moet vinden. Dat betekent dus dat er én voordeel- én nadeelgemeenten zijn. Groot of klein is niet relevant. Het gaat om taken, verantwoordelijkheden en om gelden die daarop aangepast zijn. Als je na onderzoek instemt met de parameters, weet je dat de uitkomst mogelijk pijn kan doen. Sint Anthonis is in het verleden meermalen zo’n nadeelgemeente geweest en wij hebben deze ‘last’ gedragen en onze uitgaven daarop aangepast.’
Klusteren via VNG
Maar wat te doen, nu de vlag er mogelijk anders bij komt te hangen? ‘Een lobbyoffensief alleen van Sint Anthonis lijkt ons niet zo effectief en is niet onze stijl’, zegt Sijbers. ‘Maar niets doen ligt ook niet voor de hand.’ Ook in Reusel-De Mierden, een gemeente die bij de nieuwe verdeling van het gemeentefonds er 56 euro per inwoner op vooruit zou gaan, wordt vooralsnog geen actie ondernomen. ‘Aangezien we er van uit gaan dat de meicirculaire zo goed als geschreven is, zal het lastig worden, om hier nog een vinger in de pap te steken. Mochten de kleine gemeenten zich willen klusteren, dan zou dat eventueel via het VNG kunnen, echter die staan ook aan de lat voor de grote gemeenten,’ zegt Cees van de Ven, wethouder financiën van de Brabantse gemeente. ‘Vooralsnog hebben wij geen actie ondernomen, en zijn ook nog niet voornemens om dit te doen.’
Zekerheid meicirculaire
Geluk bij een (mogelijk) ongeluk is dat zowel Sint Anthonis als Reusel-De Mierden nog geen rekening hebben gehouden met het positieve effect. ‘Geheel in onze lijn verwerken wij deze meevaller pas als er enige mate van zekerheid is’, laat burgemeester Sijbers weten. Datzelfde geldt voor Reusel-De Mierden. ‘Wij nemen eventuele middelen pas op, nadat dit via de meicirculaire officieel aan ons is gecommuniceerd’, zegt wethouder Van de Ven.