Van alle woningen die in 2023 in Purmerend zijn aangeboden ging bijna tweederde (65%) naar woningzoekenden uit Purmerend (zie pag. 36).
Door een memo informeert wethouder Natalie Saaf de gemeenteraad over de voortgang van de nieuwe regionale woonruimteverdeling.
Dat doet ze aan de hand van de Jaarrapportage Woonruimteverdeling in de regio Amsterdam 2023.
Het nieuwe puntensysteem voor het zoeken naar sociale huurwoningen van corporaties
Sinds 16 januari 2023 is de nieuwe regionale woonruimteverdeling live. Woningen die via Woonmatch en WoningNet in de regio worden aangeboden, worden vanaf dan toegewezen op basis van het aantal punten dat een woningzoekende heeft opgebouwd. Daarvoor was alleen de inschrijfduur doorslaggevend.
Woningzoekenden hebben met het nieuwe systeem meer invloed op hun kans om een woning te vinden. Naast de punten die ze opbouwen door ingeschreven te staan kunnen ze nu ook zoekpunten verzamelen door actief te zoeken. En als ze ervoor in aanmerking komen kunnen ze ook situatiepunten aanvragen. Zo kunnen ze hun positie op de ranglijst verbeteren; ook als ze nog weinig inschrijfjaren hebben.
De wijziging van de woonruimteverdeling heeft als doel dat er meer woningen terecht komen bij de huishoudens die deze het hardste nodig hebben: huishoudens met een dringende huisvestingsvraag en starters.
Jaarrapportage Woonruimteverdeling in de regio Amsterdam 2023
De Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) heeft in opdracht van gemeenten en corporaties in de regio een jaarrapportage opgesteld over de verhuur van sociale huurwoningen in 2023.
Hierin staat op (deel)regionaal en op gemeentelijk niveau informatie over onder andere het aantal toewijzingen, de verhuizingen en slaagkansen voor verschillende doelgroepen en typen woningen. In het memo gaat wethouder Saaf vooral in op de ontwikkelingen die worden gezien als gevolg van het nieuwe puntensysteem.
Stijging aantal actief woningzoekenden
In 2023 nam het aantal actief woningzoekenden in de regio toe van 119.000 naar 144.000 (+21%, zie pag. 16). De toename van het aantal actief woningzoekenden ligt in lijn met de verwachting. Actief zoeken wordt immers met de nieuwe regels beloond met de opbouw van zoekpunten.
Van de ruim 144.000 woningzoekenden die in 2023 actief reageerden, woonden er 8.413 (6%, zie pag. 25) in Purmerend. Het aantal actieve Purmerendse woningzoekenden nam sinds 2022 toe met 817; dat is een stijging van 11%.
De toename van het aantal actief woningzoekenden en van het aantal reacties leidt tot een langere kandidatenlijst per woning. Dat leidt voor veel woningzoekenden tot een lagere positie op de ranglijst voor een woning dan vóór de invoer van het nieuwe puntensysteem. De verwachting is dat de positie van woningzoekenden, die actief blijven zoeken en misschien ook situatiepunten opbouwen, de komende jaren beter wordt dan onder de oude regels.
Daling aantal verhuringen
In 2023 daalde in Purmerend het aantal sociale huurwoningen dat aan een nieuwe huurder werd verhuurd met 28%. Die daling was een stuk groter dan in de regio als totaal (-10%, zie blz. 6).
Er is een verschil zichtbaar tussen de cijfers over het aantal nieuwe verhuringen van corporaties over 2023 uit de Jaarrapportage (pag. 6: 648 nieuwe verhuringen) en de Woningmonitor 2024 (pag. 17: 767 nieuwe verhuringen). Dit is gemeld en we zoeken samen met de corporaties uit waar dit aan ligt.
Iets meer starters, iets minder doorstromers
Starters zijn woningzoekenden die geen zelfstandige huurwoning achterlaten. Een doorstromer laat wel een zelfstandige sociale huurwoning achter. Met het nieuwe puntensysteem is de verwachting dat starters een grotere kans hebben op een sociale huurwoning. In 2022 werd in de regio 46% van de woningen toegewezen aan een starter uit de regio Amsterdam. In 2023 is dat percentage gestegen naar 49%. Ook in Purmerend ging in 2023 49% van de vrijkomende woningen naar starters (zie pag. 33).
Woningzoekenden van buiten de regio
Vestigers zijn woningzoekenden van buiten de regio. In 2022 kwam 13% van de actief woningzoekenden van buiten de regio. In 2023 is dat gestegen naar 14% (zie pag. 25). In Purmerend werd 6% van de sociale huurwoningen toegewezen aan iemand van buiten de regio (zie pag. 33). We weten overigens niet hoeveel Purmerenders omgekeerd naar een sociale huurwoning buiten de regio zijn verhuisd.
Woningen voor Purmerenders
Van alle woningen die in 2023 in Purmerend zijn aangeboden ging bijna tweederde (65%) naar woningzoekenden uit Purmerend (zie pag. 36). 18% ging naar Amsterdammers en 6% naar woningzoekenden uit Zaanstad. De overige 11% ging andere regiogemeenten en naar woningzoekenden van buiten de regio.
Inschrijftijd, wachttijd en zoektijd dalen
De inschrijftijd is de tijd tussen inschrijving en toewijzing. De wachttijd is de inschrijftijd plus eventuele extra tijd die iemand nog heeft op basis van de Overgangsregeling vervallen woonduur uit 2015. De wachttijd was tot 2023 doorslaggevend voor de toewijzingen via Woonmatch en WoningNet. In het nieuwe puntensysteem is het puntenaantal doorslaggevend.
De gemiddelde wachttijd van de woningzoekenden die in 2022 in Purmerend een sociale huurwoning toegewezen kregen, was 13,8 jaar. In 2023 is dit ongeveer gelijk gebleven: 13,7 jaar (zie pag. 38). In dit gemiddelde is ook de wachttijd van doorstromers – die al een huis hebben –meegerekend. Purmerendse jongeren van 23 tot 28 jaar die een woning kregen, hebben bijvoorbeeld een veel kortere wachttijd, namelijk 6,2 jaar (zie pag. 40). Purmerendse senioren hebben gemiddeld juist een langere wachttijd, namelijk 19,8 jaar.
In de hele regio is de gemiddelde wachttijd wel wat korter geworden, van 13,4 naar 12,1 jaar. Maar in sommige gemeenten is de gemiddelde wachttijd juist weer langer geworden. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat er vorig jaar relatief veel woningen aan ouderen toegewezen zijn.
De zoektijd is de tijd tussen iemands allereerste reactie op een woning, totdat diegene een woning krijgt toegewezen. De gemiddelde zoektijd is in Purmerend vorig jaar iets langer geworden, van 2,9 in 2022 naar 3,2 jaar in 2023 (zie pag. 38). De zoektijd is in de regio het langst voor woningzoekenden van 35 tot 55 jaar, namelijk ongeveer 10 jaar (zie pag. 39).
Aantal zoekpunten en situatiepunten stijgt
Zoek- en situatiepunten zijn belangrijker geworden. Een korte uitleg van de verschillende soorten punten: wachtpunten komen overeen met wat eerder de wachttijd in jaren was (zie hierboven). Zoekpunten zijn punten die woningzoekenden verzamelen door op woningen te reageren. Situatiepunten zijn extra punten voor een beperkte groep woningzoekenden met een dringende woonvraag.
Gemiddeld had een woningzoekende die in Purmerend een woning toegewezen kreeg via Woonmatch of WoningNet in 2023 in totaal 16,7 punten (zie pag. 47). Het gemiddeld totaal aantal punten in de regio was in 2023 iets lager, namelijk 16,3 punten.
Het gemiddeld aantal punten bij woningtoewijzing verschilt per groep woningzoekenden. Bij jongeren van 23 tot 28 was dit in Purmerend 12,3. Bij woningzoekenden van 45 tot 55 jaar dat 16,5 (zie pag. 49). Starters hadden gemiddeld 15,8 punten als ze een woning gingen huren. Doorstromers gemiddeld 18,1 punten (zie pag. 54). Ouderen hebben vaak meer wachtpunten; jongeren meer zoekpunten.
In 2023 hadden woningzoekenden in Purmerend bij woningtoewijzing gemiddeld 13,4 wachtpunten, 2,9 zoekpunten en 0,4 situatiepunten (zie pag. 47). In de hele regio hadden woningzoekenden gemiddeld 12,6 wachtpunten, 3,2 zoekpunten en 0,2 situatiepunten.
Slaagkansen dalen
We zagen al dat er meer woningzoekenden zijn en dat er in 2023 minder woningen verhuurd zijn dan in 2022. De slaagkans geeft aan hoeveel procent van de actief woningzoekenden via Woonmatch of WoningNet een woning heeft gevonden. De slaagkans is dus gedaald.
De slaagkans van iemand die in Purmerend een woning zoekt daalde van 2,5% in 2022 naar 1,4% in 2023 (zie pag. 56). Dat betekent dat in 2023 1,4% van de woningzoekenden die in Purmerend een woning zochten er een vonden. De gemiddelde slaagkans is overigens in de hele regio gedaald; van 6,8% naar 4,8%.
De slaagkans van Purmerenders op een woning ergens in de regio Amsterdam is 4,4% (zie pag. 63).
Gemiddeld in de hele regio is dat 4,8%. De slaagkans van mensen buiten de regio, de vestigers, is het laagste, namelijk 2,2% (zie pag. 62).
Voor de hele regio is de slaagkans van 55-plussers in 2023 meer gedaald dan voor 55-minners (zie pag. 57).
Maar de slaagkans voor 55-plussers en vooral 65-plussers is nog steeds beter dan voor 55-minners. De slaagkans van 65-plussers is 16,6%. De slaagkans van woningzoekenden tussen de 28 en 55 is ongeveer 4%.
Minder woningen geweigerd
We zien dat er minder woningen geweigerd worden. In 2022 werd een woning gemiddeld bijna negen keer opnieuw aangeboden voordat die door een woningzoekende geaccepteerd werd (zie pag. 65). Dat is gedaald naar 5,1 keer in 2023. En inmiddels, in 2024, wordt een woning ongeveer drie keer aangeboden. In het nieuwe puntensysteem verliezen woningzoekenden punten als ze een woning weigeren.
Doorkijk naar 2024
Er zijn nog geen definitieve cijfers over de woonruimteverdeling in 2024. Wel kan al iets worden gezegd over de eerste indicaties voor een deel van de trends voor 2023.
Voor 2024 alleen in het kort de trends voor de hele regio. Te noemen hieronder eerst de trend in 2023 en daarna een beschrijving van de voorlopige ontwikkeling in 2024.
2023: stijging aantal actieve woningzoekenden
→ De stijging van het aantal woningzoekenden zet in 2024 door.
2023: daling aantal verhuringen.
→ Het aantal verhuringen blijft stabiel in de eerste drie kwartalen van 2024.
2023: iets meer starters, iets minder doorstromers.
→ Het percentage toewijzingen aan starters blijft in 2024 licht toenemen.
2023: inschrijftijd, wachttijd en zoektijd dalen.
→ De gemiddelde wachttijd van degene die een sociale huurwoning toegewezen kreeg daalt verder in 2024.
2023: zoekpunten, situatiepunten en startpunten stijgen.
→ Het gemiddeld aantal zoekpunten dat degene had die een woning toegewezen kreeg, stijgt verder.
2023: slaagkans daalt.
→ De slaagkans daalt verder in 2024.
2023: minder woningen geweigerd.
→ Het aantal keer dat een sociale huurwoning aan een woningzoekende wordt aangeboden, blijft in 2024 stabiel.
De eerste effecten, op dit moment geen bijsturing
De nieuwe regels lossen het woonprobleem niet op, maar ze zorgen er wel voor dat mensen die echt op zoek zijn en dus veel reageren, sneller in aanmerking komen voor een huis. Na één jaar kunnen natuurlijk nog geen grote verschuivingen in die richting te zien zijn, maar te zien is wel dat de gemiddelde wachttijd in Purmerend niet verder is opgelopen en dat de helft van de vrijkomende woningen betrokken wordt door een starter.
In het beleidsplan ‘Een sociale huurwoning zoeken verandert – Voorstel voor een nieuwe woonruimteverdeling’
is aangekondigd dat het college zou rapporteren over effecten die snel zichtbaar zijn. In de rapportage over het eerste jaar blijkt dat het aantal actief woningzoekenden sterk is gestegen.
Zoekpunten, situatiepunten en startpunten worden ingezet om een woning te vinden en het aantal keren dat een woning geweigerd wordt, daalt.
In 2026 zal worden geëvalueerd of met het nieuwe systeem de resultaten worden behaald die vanuit de simulatie van de nieuwe verdeelregels destijds werden verwacht. Als dat niet het geval is, kan bijsturing nodig zijn. Redenen om bijsturing te overwegen zijn:
-
Als de slaagkans van woningzoekenden met zoek- en situatiepunten niet voldoende stijgt;
-
Als de kansen van starters niet voldoende vooruitgaan;
-
Als bepaalde categorieën woningzoekenden veel te weinig slaagkans krijgen, of als er andere
-
ongewenste neveneffecten optreden (een belangrijk voorbeeld is als de doorstroming
-
problematisch zou afnemen);
-
Als zich lokaal ongewenste effecten voordoe
Het Vervolg
De voortgang van de nieuwe woonruimteverdeling is hier geschetst aan de hand van de Jaarrapportage woonruimteverdeling 2023. In het voorjaar van 2025 komen de eerste jaarrapportages over 2024 beschikbaar. Die gaan over de aanvraag van situatiepunten en de ontwikkeling van het aantal gevallen van beroep en bezwaar.
In 2026 wordt de nieuwe regionale woonruimteverdeling geëvalueerd.
Bijlagen : Jaarrapportage woningtoewijzing 2023