Door al het Haagse gekrakeel blijft de grote winst van lokale partijen buiten beeld. Een opmars die meer behelst dan onvrede met de landelijke politiek.
Met 2419 zetels waren ze al de grootste factor in de gemeenteraden. Twee weken geleden hebben de ‘lokalo’s’ – onafhankelijke plaatselijke partijen – hun voorsprong vergroot tot 2647. Bijna stilletjes, alle aandacht ging naar de vreugde van Wilders en de tranen van Kant.
‘Ik had deze uitslag wel verwacht’, zegt docent politicologie Herman Lelieveldt van de Roosevelt Academy in Middelburg. ‘Je ziet dat de onvrede over de nationale politiek zich vertaalt in meer stemmen voor lokale partijen. Die worden niet geassocieerd met het establishment. Maar de onvrede is zeker niet het hele verhaal. Veel lokale partijen worden door de kiezer gewoon als goede partij gezien.’
Sommige lokalo’s namen al deel aan het gemeentebestuur, en worden nu beloond voor hun resultaten. Neem het Zeeuwse Hulst, een plaats met zo’n 28.000 inwoners. Daar zaten al drie lokale partijen in het college van B en W. Alledrie hebben ze gewonnen, met Algemeen Belang Groot Hulst als grootste partij.
Wethouder Fons Dobbelaer legt het succes uit. ‘Wij hebben meer binding met mensen uit de streek. Bovendien hoeven we alleen verantwoording af te leggen aan onze eigen burgers, en niet aan partijgenoten in de Tweede Kamer. Wij zijn onafhankelijker. Bij de CDA-achterban is het slecht gevallen dat het kabinet toch akkoord is gegaan met het onder water zetten van de Hedwigepolder. Hier is iedereen tegen de ontpoldering.’
Politicoloog Lelieveldt wijst op de lange traditie van het fenomeen, met name in Brabant en Limburg. ‘In het zuiden stemde iedereen van oudsher op de katholieke partij. Om toch verschil te maken, ontstonden er persoonslijsten, die uitgroeiden tot lokale fracties.’ Een tweede factor vormen de herindelingen en fusies. ‘Daardoor kreeg je dorpslijsten, die het opgeslokte dorp vertegenwoordigen in de nieuwe gemeente.’ Ten derde is er – meer recent – de opmars van de ‘leefbaren’. ‘Denk aan de grote overwinning van Pim Fortuyn met Leefbaar Rotterdam.
Die partijen gaat het ook om een nieuwe vorm van politiek.’ Met de nadruk op thema’s als integratie en veiligheid. Vaak wordt gedacht dat lokalo’s veel brekebenen tellen, omdat ze niet door een geolied landelijk apparaat ondersteund worden, maar dat valt reuze mee. ‘In het huidige Rotterdamse college zijn meer crises – denk aan Hoek van Holland – geweest dan bij de Leefbaren. Die hebben in hun termijn laten zien dat ze het aan kunnen.’
Of de trend zich doorzet over vier jaar? Van Boom en Dobbelaer denken van wel, Lelieveldt meent dat de piek bereikt is. ‘Het kost meer moeite om een nieuwe beweging uit de grond te stampen dan om je aan te sluiten bij een bestaande partij.’
Brone: RePublic