Provincie: dringend overleg nodig met kabinet over opgave huisvesting verblijfsgerechtigden

Het provinciebestuur van Noord-Holland roept op tot dringend overleg met het kabinet over de in 2021 voor huisvesting in aanmerking komende verblijfsgerechtigden (statushouders) in de provincie.

Voor 2021 is de taakstelling voor huisvesting bijna verdubbeld, wat bij veel gemeenten naar verwachting tot problemen zal leiden, tot indeplaatsstelling aan toe.

In het kort:

• De door het Rijk opgestelde verdeelsleutel voor de huisvesting van verblijfsgerechtigden leidt tot problemen voor veel gemeenten, die mogelijk niet aan de taakstelling kunnen voldoen

• De provincie Noord-Holland alleen heeft een hogere taakstelling dan vier andere provincies bij elkaar opgeteld

• Bij een ongewijzigde verdeelsleutel dreigt voor een meerderheid van Noord-Hollandse gemeenten (70%) indeplaatsstelling

Voor het jaar 2021 is de taakstelling voor de huisvesting van verblijfsgerechtigden bijna verdubbeld ten opzichte van 2020. Daarbij is de opgave voor de provincie Noord-Holland onevenredig hoog. De taakstelling van de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland bij elkaar is lager dan de taakstelling voor Noord-Holland.

Dit stelt de gemeenten in Noord-Holland en het provinciebestuur voor grote uitdagingen. Waar een aantal gemeenten in 2020 in de provincie de huisvestingsuitdaging met kunst- en vliegwerk maar net aan kon, is de bijna-verdubbeling dit jaar in combinatie met vele andere problemen zeer moeilijk, zo niet onmogelijk te vervullen. 

Onlangs stelde de staatssecretaris van Justitie & Veiligheid de taak-stelling naar beneden bij, na onder andere een brandbrief van een aantal gemeenten in Noord-Holland. Dit levert naar de mening van het provinciebestuur helaas onvoldoende op om de problemen het hoofd te bieden.

Grote gevolgen

Gezien de huidige cijfers over de taakstelling versus de behaalde huisvesting zal naar verwachting van de provincie circa 70 procent van de gemeenten in Noord-Holland niet aan de taakstelling kunnen voldoen, wat kan betekenen dat de provincie wettelijk verplicht is in het uiterste geval tot zogenaamde ‘indeplaatsstelling’ over te moeten gaan en de taakstelling voor hen uitvoert.

Gedeputeerde Cees Loggen: “Gemeenten bevinden zich in een perfect storm. Er is een groot woningtekort, vooral aan betaalbare woningen. Dat wordt verergerd door de stikstof-problematiek, nieuwe Rijksregels rondom geluid (Schiphol) waardoor woningen niet gebouwd mogen worden, de coronacrisis, geldtekorten en een gebrek aan bouwvakkers. Daar komt dit jaar bijna een verdubbeling van de taakstelling voor de huisvesting van verblijfsgerechtigden bij. Een aantal gemeenten gaf onlangs aan dat ze het niet meer kunnen bolwerken. Als toezichthouder kunnen wij deze signalen niet negeren.”

Taakstelling

Gemeenten hebben de wettelijke taak mensen met een verblijfsvergunning (verblijfsgerechtigden) te huisvesten. Elk jaar stelt het kabinet met een verdeelsleutel de aantallen per gemeente vast. In 2021 levert dit voor de gemeenten in Noord-Holland bijna een verdubbeling op ten opzichte van de taakstelling 2020. 

Het provinciebestuur van Noord-Holland voert namens het Rijk het toezicht uit op de uitvoering van deze taakstelling. Voldoen gemeenten hier niet aan, dan treedt de provincie als toezichthouder ‘in de plaats’ van de gemeente. Provinciale ambenaren nemen dan de taak over. Dit is de laatste stap van de zogenaamde bestuurlijke interventieladder.

Het aantal gemeenten dat waarschijnlijk niet aan de hoge taakstelling kan voldoen schat de provincie op 70 procent, ofwel een grote meerderheid van de 42 gemeenten. Zo’n groot aantal kan de provincie zeer waarschijnlijk niet aan, niet in mankracht en niet financieel, wat naar verwachting resulteert in gemeenten die een afwachtende houding zullen aannemen om te bezien hoe de provincie hun onuitvoerbare taak dan wél zou kunnen uitvoeren. Daarnaast geldt de taakstelling voor dit jaar en dus moet die ook dit jaar worden ingevuld.

Het is onmogelijk om in zo’n korte tijd, waar dan ook in de provincie, (al dan niet tijdelijke) woningen te bouwen om op tijd aan de taakstelling te kunnen voldoen. 

Ook de provincie ziet zich dan geconfronteerd met dezelfde huisvestingsschaarste als de gemeenten. Er zijn te weinig beschikbare woningen, ook met alle maatregelen die het kabinet tot nu toe al aankondigde.​​​​​​​

Het probleem is de woningschaarste 

De provincie hecht aan een goede huisvesting van alle inwoners van Noord-Holland, waaronder nieuwe Nederlanders. Een vlot huisvestings-proces zorgt ervoor dat opvangcentra (AZC’s) niet overbelast raken en, nog belangrijker, dat zij sneller kunnen integreren. Gezien het belang van een goed huisvestingsproces en de problematiek waar gemeenten mee te kampen hebben, wil de provincie naast de gemeenten staan.

Gedeputeerde Loggen: “Het tekort aan betaalbare woningen wreekt zich overal, ook hier. Maar waar de woningmarktproblematiek oplossen een kwestie van een lange adem is, geldt de Rijkstaakstelling voor dit jaar, 2021. Gemeenten moeten daar verplicht aan voldoen. De factoren tijd en ruimte grijpen dus op elkaar in. Ook wij als provincie kunnen geen ijzer met handen breken. Wij dringen daarom aan op overleg met het kabinet om te kunnen komen tot een oplossing.”